فرش چهل تکه چیست؟ آشنایی با انواع فرش کلاژ

فرش دستباف، یکی از محصولاتی است که هر چه عمر بیشتری داشته باشد، ارزش بالاتری هم خواهد داشت. اما از طرفی دیگر، مسائلی مانند پوسیدگی فرش یا اتفاقات گوناگون، ممکن است به بخش‌هایی از یک فرش آسیب برسانند. در حالی که قسمت‌های دیگر آن، کاملا سالم است. در چنین شرایطی، به جای این که کل فرش، به محصولی بلا استفاده تبدیل شود، از تکه‌های سالم آن، برای تولید فرشی استفاده می‌شود که اتفاقا، امروزه در بین طرفداران دکوراسیون‌های مدرن، تقاضای زیادی دارد. فرش چهل‌تکه که در بازار، آن را با نام فرش کلاژ هم می‌شناسند، یکی از روندهای جدید در بازار فرش است که در ادامه، درباره‌ی ویژگی‌های آن بیشتر صحبت می‌کنیم.

تفاوت بین فرش کلاژ ماشینی و دستباف

ایده‌ی استفاده از تکه‌های سالم فرش برای ایجاد یک تخته فرش جدید، از سالیان دور بین هنرمندان قالیبافی ایران دیده می‌شود. اما شاید هدف استفاده از چنین فرشی، با دنیای امروز فرق داشته است. اما مسئله‌ی مهم، این است که ایده‌ی تولید چنین فرشی، مربوط به دوران‌های گذشته است. برای همین، اکثرا از فرش دستباف برای تولید فرش چهل تیکه استفاده می‌شد. اما امروزه، به دلایل مختلف، این فرش‌های ماشینی هستند که در بازار حضور پررنگ‌تری دارند.

با گسترش استفاده از فرش‌های ماشینی، و تقاضا برای تنوع در طرح و رنگ فرش، باید فرش کلاژ، به دنیای فرش ماشینی هم باز شد. اما تفاوت اصلی که بین این دو نوع فرش چهل‌تکه دیده می‌شود، در رنگ‌های به کار رفته است. فرش دستباف، معمولا با استفاده از رنگدانه‌های طبیعی بافته می‌شود. اما فرش ماشینی، با توجه به ماهیت کارخانه‌ای که دارد، از رنگ‌های شیمیایی نیز برای پیاده‌سازی طرح‌های مد نظر خود استفاده می‌کند. برای همین در فرش دستباف کلاژ، بیشتر رنگ‌های کلاسیک فرش ایرانی، مانند لاکی، قرمز و سرمه‌ای دیده می‌شود. اما، در انواع ماشینی این فرش، می‌توانید رنگ‌های جدیدی مانند طوسی، نقره‌ای یا اطلسی هم ببینید.

انواع فرش کلاژ

علاوه بر دسته‌بندی بر اساس نوع بافت، که فرش را به دو دسته‌ی ماشینی و دستباف تقسیم می‌کند، فرش‌های کلاژ را با توجه به آستری که در بافت آن‌ها به کار رفته است، می‌توان تقسیم کرد. آسترهایی که در بافت فرش چهل‌تکه استفاده می‌شوند، از جنس چرم یا جاجیم هستند. این آسترها، در جلوگیری از سر خوردن فرش، تاثیر زیادی دارند. از طرف دیگر، برخی دیگر از فرش‌های چهل تیکه در بازار وجود دارند که در بافت آن‌ها از آستر استفاده نشده است.

دکوراسیون منزل با فرش چهل‌تکه

استفاده از فرش چهل‌تکه در دکوراسیون، می‌تواند جلوه‌ی خاصی به فضای مورد نظر اضافه کند که در صورت استفاده از سایر انواع فرش، تقریبا غیرممکن است. از لحاظ ارزش هنری، هر تکه‌ای که در بافت فرش کلاژ مورد استفاده قرار گرفته است، یک داستان دارد که با زندگی بافنده‌ی خود گره خورده است. همچنین، هر تکه، بیانگر طرحی خاص است که معنایی منحصر به فرد در پس آن نهفته است.

از لحاظ ظاهری، فرش‌های کلاژ، در دسته‌ی فرش مدرن طبقه‌بندی می‌شوند. گرچه استفاده از آن‌ها، قدمتی نسبتا طولانی داشته است، اما مُد شدن آن‌ها در بازار، سابقه‌ی چندان طولانی ندارد. در صورتی که از این فرش‌ها برای پوشش فضا استفاده کنید، می‌توانید توجه‌ها را به سمت فرش جلب کنید. برای همین، استفاده از دکوراسیون شلوغ، چندان توصیه نمی‌شود. همچنین، برای ست کردن مبلمان با فرش کلاژ، بهتر است از رنگ‌های خنثی استفاده کنید. همچنین استفاده از مبل‌هایی با طرح شلوغ، در کنار فرش چهل‌تکه، توصیه نمی‌شود.

فرش‌های چهل‌تکه، محصول روندی در بازار فرش هستند که به دنبال بازگشت به اصول سنتی است. در صورتی که شما هم از طرفداران این روند باشید، استفاده از فرش وینتیج، یا تابلوفرش‌هایی با این نوع طرح، می‌تواند دکوراسیون منزل شما را در کنار فرش کلاژ، زیباتر جلوه دهد.

نحوه تولید فرش کلاژ

در صورتی که قصد خرید فرش کلاژ داشته باشید، شاید برایتان جالب باشد که با فرآیند تولید این محصول هم آشنا شوید. در ادامه، به طور مختصر، با نحوه‌ی تولید فرش چهل‌تکه، آشنا می‌شویم: 

• مرحله‌ی اول در تولید این فرش، جمع‌آوری فرش‌های دست دوم، از مناطق مختلف است. معمولا هر چقدر تنوع طرح استفاده‌شده درفرش کلاژ، بیشتر باشد، قیمت فرش کلاژ هم افزایش می‌یابد.
• در مرحله‌ی بعد، این فرش‌ها به قالیشویی‌های خاصی منتقل می‌شوند. به طور کلی، شستشوی فرش، نیازمنده ملاحظات خاصی است. این نکات، درباره‌ی شستشوی فرش‌های دستباف، حساسیت بیشتری دارند، چرا که امکان در هم آمیختن رنگ آن‌ها وجود دارد. در این قالیشویی، فرش‌ها به خوبی شسته می‌شوند تا از هرگونه آلودگی احتمالی، پاک شوند.
• پس از اتمام شستشو، فرش‌ها وارد بخش رنگرزی می‌شوند. با توجه به این که عمر این فرش‌ها، نسبتا زیاد است، احتمال این که بخشی از رنگ و طرح آن‌ها پاک شده باشد، وجود دارد. برای همین در بخش رنگرزی، این فرش‌ها، ترمیم می‌شوند. برای رنگ کردن در این مرحله، معمولا از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود.
• در مرحله‌ی بعد، فرش‌ها برش داده می‌شوند. بر خلاف چیزی که به نظر می‌آید، این مرحله کار چندان راحتی نیست. در صورتی که بدون توجه به جزئیات، برش انجام شود، تکه‌هایی که در کنار هم قرار می‌گیرند، طرح زیبایی تولید نخواهند کرد. برای این کار، از هنرمندان مخصوصی استفاده می‌شود که شاید سال‌ها تجربه‌ی چنین کاری را داشته باشند. هم برش و هم در کنار هم قرار دادن تکه‌های فرش برای ایجاد یک طرح زیبا، کاری است که نیاز به تخصص دارد.
• در مرحله‌ی آخر، تکه‌های فرش، به هم بافته می‌شود. سپس آستر چرم به فرش دوخته می‌شود و فرش کلاژ، برای استفاده در دکوراسیون، آماده است.